Światło naturalne i sztuczne. Temperatury barwowe. Oznaczenia barw. Zastosowania

Rodzaje barw światła

W rozumieniu potocznym światło białe dzieli się na ciepłe, neutralne oraz chłodne. Każda z barw odmiennie wpływa na samopoczucie oraz widzenie otoczenia.

Do rozróżnia i oznaczania poszczególnych barw światła stosuje się skalę Kelwina [K]. Im mniejsza wartość K, tym światło bardziej żółte. Stopniowo wraz ze wzrostem temperatury barwowej, światło staje się bardziej białe i przechodzi w odcienie błękitu.
 
Poniżej przykłady barw światła słonecznego oraz sztucznego, z lamp sodowych, halogenów oraz LED:

• 1800 K – to barwa światła świecy
• 2000 K – tę barwę mają np. lampy sodowe (żółte światło z niskim oddawaniem barw CRI=10-20) powszechnie używane w oświetleniu ulicznym
• 2700 K – to barwa światła klasycznej żarówki E27
• 3000 K – 12-woltowa żarówka halogenowa typu MR16
• 3000 K – to wschód i zachód słońca
• 4000 K – barwa światła neutralna biała, powszechnie wykorzystywana w użyteczności publicznej
• 5000 K – barwa chłodna biała
• 5500 K – barwa światła lampy błyskowej
• 6500 K – barwa zimna biała, m.in. wykorzystywana do oświetlenia miejsc pracy oraz stanowisk o wysokich natężeniach oświetlenia (np. jubiler)
• 10000-15000 K – barwa światła czystego niebieskiego nieba
• 28000-30000 K – barwa światła błyskawicy

Zastosowania barw światła

Światło ciepłe pomaga w zrelaksowaniu się, wyciszeniu i odpoczynku. Natomiast światło zimne pobudza do działania, sprzyja koncentracji i pracy.

W domowych zastosowaniach ciepłe barwy 2200 K, 2700 K, 3000 K będą odpowiednie np. w sypialni, w pokoju dziecka, w strefach odpoczynku. Natomiast w użyteczności publicznej sprawdzą się w restauracjach, hotelach czy pensjonatach. Miejsce dla ciepłych barw znajdzie się również w domowych łazienkach zwłaszcza przy ciepłych kolorach aranżacji wnętrz oraz motywach roślinnych na ścianach.

Z kolei neutralne i chłodne światło w obszarze domowym będzie przydatne do pracy i nauki, a w przypadku łazienki w miejscowym oświetleniu lustra – jako lepsze od ciepłego do robienia makijażu.

Przykład efektu oświetlenia przy zastosowaniu różnych barw światła

Wskaźnik oddawania barw

Oprócz barwy światło ma drugi bardzo ważny parametr: jakość oddawania barw, którą definiuje się tzw. wskaźnikiem oddawania barw (oznaczenie CRI lub Ra). Jest to parametr światła określający stopień odwzorowania kolorów oświetlanych przedmiotów w odniesieniu do światła naturalnego.

Wzorcowym światłem do dokonywania oceny stopnia oddawania barw jest światło słoneczne (CRI/Ra=100) oraz – ku zaskoczeniu – światło emitowane przez tradycyjną żarówkę, której CRI/Ra również wynosi 100.
 
Oferowane na rynku standardowe źródła światła – wcześniej świetlówki, a obecnie LED – mają oddawanie barw na poziomie Ra 80, czyli w świetle takich źródeł nie wszystkie kolory są wiernie odwzorowane i nasycone.

W celu ograniczenia negatywnego wpływu przekłamywania kolorów, producenci wprowadzają do sprzedaży źródła z podwyższonym oddawaniem barw mieszczącym się w przedziale 80-98. Żarówki z wysokim CRI/Ra w pierwszej kolejności znajdują zastosowanie w miejscach pracy wymagających porównywania barw: np. drukarniach czy gabinetach stomatologicznych, a w obszarze domowym we wspomnianych łazienkach, czy garderobach.

Przykłady oznaczeń barw światła i oddawania barw na świetlówkach i żarówkach:

• 8W/827
• 14W/830
• 18W/840
• 36W/865

gdzie liczba z literą W oznacza moc danego źródła światła, a trzycyfrowe oznaczenie 840 po ukośniku informuje o stopniu oddawania barw i barwie światła. Cyfra 8 określa poziom odzwierciedlenia kolorów – czyli w tym przypadku będzie to Ra 80. Natomiast kolejne cyfry 4 i 0 to pierwsze dwie z pełnej temperatury barwowej 4000 K. Analogiczna sytuacja występuje w pozostałych oznaczeniach: 830 to barwa światła 3000 K, a 865 to 6500 K.